Tunceli Tarihi ve Genel Bilgiler
Tunceli Nerede
| Tunceli | |
| — İl — | |
 İlin Türkiye’deki konumu |
|
 Tunceli haritası |
|
| Ülke | Türkiye |
|---|---|
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu |
| Yönetim | |
| – Vali | Osman Kaymak |
| Yüzölçümü | |
| – Toplam | 7.774 km2 (3.001,6 mi2) |
| Nüfus (2013)[1] | |
| – Toplam | 85.428 |
| – Kır | 32.040 |
| – Şehir | 53.388 |
| Zaman dilimi | DAZD (+2) |
| – Yaz (YSU) | DAYZD (+3) |
| İl alan kodu | 0428 |
| İl plaka kodu | 62 |
| İnternet sitesi: Tunceli Valiliği | |
Tunceli Gezilecek Yerler – Tarihi Yerler
Tunceli Hakkında Genel Bilgiler
Tunceli, Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat bölümünde yer alan bir ildir.
Kuzeyde ve batıda Munzur Dağları ile Karasu Irmağı, doğuda Bingöl Dağları ve Peri Suyu, güneyde Keban Baraj Gölü ile çevrilidir. Anadolu’nun pek çok yerinde olduğu gibi bu bölgede de çağlar boyunca pek çok uygarlık yaşamıştır. Orta Çağdan kalma ve bugün hâlâ iyi durumda bulunan Pertek Kalesi ve Munzur Vadisi Millî Parkı görülmeye değer güzellikleridir.
Tunceli’nin yerleşimleri: Tunceli (merkez), Çemişgezek, Hozat, Mazgirt, Nazımiye, Ovacık, Pertek ve Pülümür’dür. 2010 TUIK verilerine göre ilimizde merkez ilçeyle beraber 8 ilçe, 2 belde ve 342 köy vardir.
Tunceli‘nin ilçeleri
| İl merkezi |
Tunceli
|
| Bağlı ilçeler |
Çemişgezek · Hozat · Mazgirt · Nazımiye · Ovacık · Pertek · Pülümür
|
Tunceli’ye bağlı 8 ilçe, 2 belde ve 365 köy bulunmaktadır.[1]
Tunceli Çemişgezek Köyleri
- Akçapınar
- Akçayunt
- Alakuş
- Anıl
- Arpaderen
- Aşağıbudak
- Aşağıdemirbük
- Bağsuyu
- Bozağaç
- Büyükörence
- Cebe
- Dedebeyli
- Doğan
- Doğanalan
- Erkalkan
- Gedikler
- Gözlüçayır
- Gülbahçe
- Karasar
- Kıraçlar
- Paşacık
- Payamdüzü
- Sakyol
- Sarıbalta
- Tekeli
- Toratlı
- Ulaklı
- Ulukale
- Uzungöl
- Vişneli
- Yemişdere
- Yukarıbudak
- Yünbüken
Tunceli Hozat Köyleri
- Akpınar
- Alancık
- Altınçevre
- Balkaynar
- Beşelma
- Bilekli
- Boydaş
- Buzlupınar
- Çağlarca
- Çaytaşı
- Çığırlı
- Dalören
- Dervişcemal
- Geçimli
- İnköy
- Kalecik
- Karabakır
- Karacaköy
- Karaçavuş
- Kardelen
- Kavuktepe
- Koruköy
- Kozluca
- Kurukaymak
- Sarısaltık
- Taşıtlı
- Türktaner
- Uzundal
- Yenidoğdu
- Yüceldi
Tunceli Mazgirt Beldeleri
- Akpazar
- Darıkent
Tunceli Malazgirt Köyleri
- Ağaçardı
- Akdüven
- Akkavak
- Aktarla
- Akyünlü
- Alanyazı
- Alhan
- Anıtçınar
- Aslanyurdu
- Aşağıoyumca
- Aşağıtarlacık
- Ataçınarı
- Avunca
- Aydınlık
- Ayvatlı
- Balkan
- Beşoluk
- Beylermezraası
- Bulgurcular
- Çatköy
- Dallıbel
- Danaburan
- Dayılar
- Dazkaya
- Demirci
- Demirkazık
- Doğanlı
- Doğucak
- Geçitveren
- Gelincik
- Gelinpınar
- Göktepe
- Güleç
- Gümüşgün
- İbimahmut
- İsmailli
- Kalaycı
- Kaleköy
- Karayusuf
- Karsan
- Karşıkonak
- Kartutan
- Kavaktepe
- Kayacı
- Kepektaşı
- Kızılcık
- Kızılkale
- Koçkuyusu
- Koyunuşağı
- Köklüce
- Kuşaklı
- Kuşhane
- Obrukkaşı
- Obuzbaşı
- Ortadurak
- Ortaharman
- Otlukaya
- Oymadal
- Öreniçi
- Özdek
- Sarıkoç
- Sökücek
- Sülüntaş
- Temürtaht
- Yaşaroğlu
- Yazeli
- Yeldeğen
- Yenibudak
- Yukarıoyumca
Tunceli Nazımiye Köyleri
- Aşağıdoluca
- Ayranlı
- Ballıca
- Beytaşı
- Bostanlı
- Büyükyurt
- Çevrecik
- Dallıbahçe
- Demirce
- Dereova
- Doğantaş
- Geriş
- Güneycik
- Günlüce
- Güzelpınar
- Kapıbaşı
- Kılköy
- Ramazanköy
- Sapköy
- Sarıyayla
- Turnayolu
- Yayıkağıl
- Yazgeldi
- Yiğitler
- Yukarıdoluca
Tunceli Ovacık Köyleri
- Adaköy
- Ağaçpınar
- Aktaş
- Akyayık
- Arslandoğmuş
- Aşağıtorunoba
- Aşlıca
- Bilgeç
- Burnak
- Buzlutepe
- Büyükköy
- Cevizlidere
- Çakmaklı
- Çambulak
- Çatköy
- Çayüstü
- Çemberlitaş
- Çöğürlük
- Doludibek
- Eğimli
- Eğrikavak
- Eğripınar
- Elgazi
- Eskigedik
- Garipuşağı
- Gözeler
- Güneykonak
- Halitpınar
- Hanuşağı
- Havuzlu
- Isıtma
- Işıkvuran
- Karaoğlan
- Karataş
- Karayonca
- Kızık
- Konaklar
- Koyungölü
- Kozluca
- Köseler
- Kuşluca
- Mollaaliler
- Otlubahçe
- Öveçler
- Paşadüzü
- Sarıtosun
- Söğütlü
- Şahverdi
- Tatuşağı
- Tepsili
- Topuzlu
- Yakatarla
- Yalmanlar
- Yarımkaya
- Yaylagünü
- Yazıören
- Yenikonak
- Yenisöğüt
- Yeşilyazı
- Yoğunçam
- Yoncalı
- Ziyaret
Tunceli Pertek Köyleri
- Akdemir
- Ardıç
- Arpalı
- Aşağıgülbahçe
- Ayazpınar
- Bakırlı
- Ballıdut
- Beydamı
- Biçmekaya
- Bulgurtepe
- Çakırbahçe
- Çalıözü
- Çataksu
- Çukurca
- Demirsaban
- Dere
- Dereli
- Dorutay
- Elmakaşı
- Geçityaka
- Gövdeli
- Günboğazı
- Kacarlar
- Karagüney
- Kayabağ
- Kazılı
- Koçpınar
- Kolankaya
- Konaklar
- Konurat
- Korluca
- Mercimek
- Pınarlar
- Pirinççi
- Sağman
- Söğütlütepe
- Sumak
- Sürgüç
- Tozkoparan
- Ulupınar
- Yalınkaya
- Yamaçoba
- Yeniköy
- Yukarıgülbahçe
- Yukarıyakabaşı
Tunceli Pülümür Köyleri
- Ağaşenliği
- Akdik
- Altınhüseyin
- Ardıçlı
- Bardakçı
- Başkalecik
- Boğalı
- Bozağakaraderbendi
- Çağlayan
- Çakırkaya
- Çobanyıldızı
- Dağbek
- Dağyolu
- Dereboyu
- Dereköy
- Derindere
- Doğanpınar
- Efeağılı
- Elmalı
- Göcenek
- Gökçekonak
- Hacılı
- Hasangazi
- Kabadal
- Kangallı
- Karagöz
- Kayırlar
- Kaymaztepe
- Kırdım
- Kırklar
- Kırkmeşe
- Kızılmescit
- Kocatepe
- Kovuklu
- Közlüce
- Kuzulca
- Mezraa
- Nohutlu
- Sağlamtaş
- Salkımözü
- Sarıgül
- Senek
- Süleymanuşağı
- Şampaşakaraderbendi
- Taşlık
- Turnadere
- Üçdam
- Ünveren
- Yarbaşı
Tunceli Merkez Köyleri
- Alaçık
- Altınyüzük
- Ambar
- Atadoğdu
- Atlantı
- Babaocağı
- Baldan
- Başakçı
- Batman
- Baylık
- Böğürtlen
- Buğulu
- Burmageçit
- Cılga
- Çalkıran
- Çemçeli
- Çıralı
- Çimenli
- Çukur
- Dedeağaç
- Demirkapı
- Dikenli
- Dilek
- Doludizgin
- Doluküp
- Düzpelit
- Eğriyamaç
- Erdoğdu
- Geyiksuyu
- Gökçek
- Gömemiş
- Gözen
- Güdeç
- Güleç
- Gürbüzler
- Kanoğlu
- Karşılar
- Kocakoç
- Kocalar
- Kopuzlar
- Kuyluca
- Meşeyolu
- Okurlar
- Pınar
- Sarıtaş
- Sinan
- Suvat
- Tahtköy
- Tüllük
- Uzuntarla
- Yeşilkaya
- Yolkonak
Tunceli‘nin Tarihçesi
Dersim diye telaffuz edilen aslında bugünkü Tunceli’yi değil, o yörenin adını belirler. Bugünkü Tunceli merkezinin eski ismleri ise Mamiki veya Mameki (Kırmançça: Mamekiye), Kalan (Osmanlıca: قالان, Kırmançça:Qalan) idi. Dersim adı 25 Aralık 1935 tarihinde çıkarılan 2884 sayılı Tunceli Vilayeti’nin İdaresi Hakkında Kanun ile değiştirildi ve Mamiki köyünde yeni il merkezi oluşturuldu. Kalan kasabasının merkezi de Mamiki köyü idi. Mamiki ile eski bir köy olan Siğenk Tunceli’nin birer mahallesi hâline dönüştürüldü.[2]
I. Dünya Savaşı
Dersim I. Dünya Savaşı’nda önemli rol oynadı. Dersim aşiretleri 5 bin kişilik bir kuvvetle Dersimin bir bölgesi olan Erzincan’ın, Ruslardan kurtarılması için Seyid Riza öncülüğünde savaştı ve Erzincan kurtarıldı.
Cumhuriyet dönemi
İlin eski adı Dersim’dir. Dersim ili 26 Haziran 1926’da TBMM’de alınan kararla ilçeye dönüştürülerek Elazığ’a bağlandı. 25 Aralık 1935 tarihinde çıkarılan Tunceli Kanunu ile tekrar il oldu ve Dersim tarihsel yöresi içinde yer alan ve Munzur çevresini kapsayan bölgenin adı Tunceli olarak değiştirildi. Cumhuriyet döneminde Seyit Rıza önderliğinde Dersim İsyanı’na tanıklık eden Tunceli, 1937-38 yıllarında gerçekleşen Dersim tenkil harekâtı sırasında büyük zarar gördü.
Tunceli‘nin Nüfusu
Değişim, bir önceki nüfus sayımına göre artış veya azalış yüzdesidir. Sıra, Tunceli il nüfusunun Türkiye illeri arasındaki sıralamasıdır. Oran, Tunceli il nüfusunun, Türkiye nüfusuna oranıdır.
SiyasetTunceli belediye ünvanını 1945 yılında almıştır. 2004’e kadar CHP Belediyeleri kazanmıştır. Halen Tunceli Belediye Başkanı BDP’li Edibe Şahin’dir. Tunceli Milletvekili Sayısı 2’dir. 24. Dönem’de Tunceli’yi CHP’li Kamer Genç ve Hüseyin Aygün temsil etmektedir. Kültür ve sanatYunan tarihi ve coğrafyacılarının Dersim bölgesine Daranis ve Derksene adını verdikleri söylenir. Bölgede konuşulan diller Zazaca ve Türkçe’dir. Bazı ilçelerinde Kurmanci de konuşulmaktadır. Eğitim
Spor1990 yılına kadar Tuncelispor adını taşıyan bir futbol takımı vardı. Bu takım, 2008-2009 sezonunda Dersimspor olarak geri döndü. 2010 Bölgesel Amatör Lig 1.Grup Lideri [17] Kaynakça
|
0 Comments