Giresun Nerede?

Giresun
—  İl  —
İlin Türkiye’deki konumu
Giresun haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Karadeniz
Yönetim
– Vali	Hasan Karahan
Yüz ölçümü
– Toplam	6,934 km2 (2,7 mi2)
Nüfus (2013)[1]
– Toplam	425.007
– Kır	173.196
– Şehir	251.811
Zaman dilimi	DAZD (+2)
– Yaz (YSU)	DAYZD (+3)
İl alan kodu	454
İnternet sitesi: Giresun Valiliği

Giresun Gezilecek Yerler – Tarihi Yerler

• Giresun Nerede?
• Giresun Nüfusu
• Giresun Tarihi

Giresun Hakkında Genel Bilgiler

Giresun, fındığı ile tanınan ve Karadeniz Bölgesi’nde yer alan il. Kirazın bütün dünyaya buradan yayıldığı kabul edilen Giresun ili, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Karadeniz, Trabzon, Gümüşhane, Erzincan, Sivas veOrdu arasında yer alır. Trafik numarası 28’dir. Yerli halkın çoğunluğunu Çepniler oluşturur. 1500’lü yıllardaki Osmanlı Tahrir Defterlerinde yöreye Vilayet-i Çepni de denmektedir.

Giresun (Rumca: Κερασούντα, Lazca: üerosili), Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz bölümünde, kuzeyinde Karadeniz sahili ile güneyinde Kuzey Anadolu dağlarının ikinci sırası arasında yer almakta olup, batısındaOrdu, güneybatısında Sivas, güneydoğusunda Erzincan, doğusunda Gümüşhane ve kuzeydoğusundada Trabzon ile çevrilidir.

Giresun ili, Büyük Atatürk’un 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktıktan sonraki dönemde olan kişisel muhafızlarının (Topal Osman ve Silah Arkadaşları) memleketi olan bir ildir. Şehir, Aksu ve Batlama vadileri arasında denize doğru uzanan bir yarımada üzerinde kurulmuştur, tam karşısında Karadeniz’in bir adası olan Giresun Adası (Aretias) vardır. Giresun ili 1920 yılına kadar Trabzon iline bağlı kalmış, bu tarihte müstakil mutasarrıflık, 1923 yılında ise il olmuştur. 1923 yılında Giresun ili, merkez Tirebolu ve Görele ilçesi ile bunlara bağlı Bulancak, Keşap ve Espiye bucaklarından ibaretti. 1933 yılında Şebinkarahisar’ın iliğinin kaldırılması ile Şebinkarahisar ve Alucra ilçeleri de Giresun’a bağlanmıştır. 1934 yılında Bulancak, 1945 yılında Keşap, 1957 yılında Espiye, 1958 yılında Dereli, 1960 yılında Eynesil, 1987 yılında Piraziz ve Yağlıdere, 1992 yılındaÇanakçı, Güce, Doğankent ve Çamoluk ilçelerinin kurulması ile ilçe sayısı 15 olmuştur.

Tarihçe

Giresun, bir Miletos kolonisi olarak kurulmuştur. Yunanca adı “Kerasus”dur. İsminin, yabani kiraz ağaçlarından dolayı “Kiraz diyarı” olabileceği söylenir.

Giresun, 1397 yılında Türkmen beyi Emir Oğlu Süleyman Bey tarafından fethedilerek Türk yurdu haline getirilmiş olup, Eski Türklerde adı Vilayet-i Çepni’dir. Vilayet-i Çepni güneyde Gümüşhane/Koyulhisar, Gürgentepe; doğuda Beşikdüzü Abdal Musa (Sis) dağının etekleri, Kürtün hattı iç kesimlere yayılan bölgedir. Türkmen boylarından olan Çepnilerin buraya Horasan’dan tarihi İpek Yolu’nun Gümüşhane,Kürtün civarındaki gümüş madenlerinin ve limanların güvenliğini sağlamak üzere gönderilmiş olabileceği belirtilmektedir.

Giresun Çepnileri makamı Güvendi yaylasında bulunan Güvenç Abdal Hazretlerinin müridleriydiler. Giresun merkezi, 1397 yılından bu yana Türk toprağı olup düşman işgali görmemiştir.

Antik Çağ

Yunan kolonizasyonu öncesinde bölgede Anadolu’nun yerli halklarının varlığı bilinmekte olup Hitit kaynaklarında “Kaşka” adıyla geçen kendir ziraati yapan savaşçı bir halkın bahsi geçmektedir. MÖ 7. yüzyılda Miletli koloniciler tarafından kurulan kent merkezinin çevresi sonradan Laz olarak anılacak Kolha halkına ait köyler bulunmaktadır [1]. MÖ 6. yüzyılda Pers Krallığı’nın eline geçen bölge, daha sonra Kapadokya ve Makedonyakrallıklarının yönetiminde kalmış, Pontus Krallığı’nın kurulmasının ardından tüm Karadeniz bölgesi gibi Mithridat hanedanı tarafından yönetildikten sonra, Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’yu işgal etmesini sağlayan Zela Savaşı’nda Mithridates yenilince MS 1. yüzyıldan 13. yüzyılda Trabzon İmparatorluğu’nun kuruluşuna dek Roma yönetiminde kalmıştır.[kaynak belirtilmeli] Bölge MÖ 4. yüzyılda Pers kültürü ve siyasal etki alanına girmiştir.Kapadokya Krallığı’nın ardından Pontus devletinin bir parçası olan Giresun, Mithridates’in Zela’da Roma ordusuna yenilmesinin ardından diğer Karadeniz kentleri gibi Roma İmpratorluğu’nun egemenliğine girmiştir.

Roma

Eski adı Yunanca: “Kerasounta” (Κερασούντα), “Pharnacia”, “Choerades” olan şehrin adı daha sonraları Roma ve Bizans yönetiminde “Kerasous” veya “Cerasus” olarak değiştirilmiştir. Kerasus, Yunanca “boynuz” demektir ve yarımadayı tasvir etmek için kullanılmıştır, “ounta” son eki ile birlikte Kerasous olan şehrin adı zamanla “Kerasunt” olarak söylenilmiştir[2]. Pontus Devleti’nin yıkılıp Roma hakimiyetinin başlamasından sonra Giresun yöresinin diğer yerli halkları süratle asimile olarak tarih sahnesinden çekilmiştir. Bununla birlikte Roma ve Bizans kaynaklarında bölge halkı Can [3] (Tzan) olarak adlandırılmaya devam etmiştir. Roma döneminde Giresun Karadeniz’in oldukça önemli bir şehri durumundaydı. Bu dönemde şehir kendi adına para basma yetkisine sahip olacak kadar gelişmiştir.

Beylikler ve Osmanlı

Giresun 1397 yılında Türkmen Beyi Emir oğlu Süleymen Bey tarafından fethedilmiş olup o zamandan bu yana işgal görmemiştir. Daha sonraki yıllarda Osmanlıların Trabzon İmparatorluğu’nu 1461 yılında fethi ile Giresun da Osmanlı Devleti’nin hakimiyetine geçmiştir. 1500’li yıllardaki tahrir defterlerinde Giresun ve civarının (Koyulhisar/Büyükliman/Vakfıkebir) arası Vilayeti Çepni olarak görünüyor ve özel bir yönetimle idare ediliyordu. Beylikler döneminden sonra (1461) Osmanlı İmparatorluğununTrabzon Vilayeti’ne bağlanmış olan Giresun, 1920’de Ordu, Tirebolu ve Görele kazalarıyla birleştirilerek Giresun Sancağı kurulmuştur. 1923’te il olmuştur.

Cumhuriyet

1923 mübadelesi ile Hıristiyan nüfusunu kaybeden kentte ticari hayat tamamen Müslüman nüfusun eline geçmiştir. Yörenin temel ekonomik etkinliği olan fındık üretimi ekim alanları bu dönemde arttırılmıştır. 1926 yılında Giresun Ticaret Borsası ve Kızılay Giresun Şubesi açılmış, 26 Temmuz 1938 tarihinde Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği(Fiskobirlik) kurulmuş, 1944’te Şebinkarahisar Devlet Hastanesi,1959’da Tirebolu Çay fabrikası, 1962’de Giresun Göğüs Hastalıkları Hastanesi, 1970’te Giresun Fındık İşleme Tesisleri ve SEKA Aksu Kağıt Fabrikası,1971’de Doğankent Hidroelektrik Santrali, 1976’da Giresun Meslek Yüksek Okulu hizmete başlamıştır. 2007’de Giresun Üniversitesi Tıp Fakültesi kurulmuştur.

Coğrafya

İl merkezi, Aksu ve Batlama vadileri arasında denize doğru uzanan bir yarımada üzerinde kurulmuş olup, bu yarımadanın doğusunda ve 2 km açığında Doğu Karadeniz’in tek adası olan Giresun Adası bulunmaktadır.

Dağlar

Doğu Karadeniz Dağları’nın orta kesimleri il sınırları içerisinde yer almakta olup Giresun Dağları adıyla bilinir ve Zirvesi olan Abdal Musa Tepesi 3.331 m’dir. Denizden itibaren yükseklikler hızla yer yer 2.000 metre yüksekliğe ulaşırlar. Derin vadilerle parçalanmış Giresun Dağları üzerinde eski buzulların açığı topoğrafik formların yanı sıra, buzul göllerine de rastlanmaktadır. İl sınırlarında yer alan önemli yükseltiler şunlardır: Abbal Musa Dağı (3.331 m), Gâvur Dağı (3.248 m), Küçükkor Dağı(3.044 m), Cankurtaran Dağı(3. 278 m), Akıl Baba Dağı (2.561 m)

Akarsular

Kuzey Anadolu Dağları’nda kaynak bulan pek çok akarsu, ili güneyden kuzeye geçerek Karadeniz’e dökülmektedir. Aksu Deresi, Yağlıdere Deresi, Gelevera Deresi ve Harşit (Doğankent) Çayı ile Pazarsuyu bu akarsuların önemlileridir. Ayrıca ilin güney kesiminden doğu-batı doğrultusunda geçen Kelkit Irmağı da bu tür bir vadide akmaktadır.

Göller

İl sınırları içerisinde önemli bir göl olmamakla birlikte Karagöl Dağı üzerinde küçük buzul göllerine rastlanmaktadır.

Bitki Örtüsü

İlin kuzeyi ile güneyi arasındaki iklim farkı, yağış miktarının güneye doğru azalması doğal bitki örtüsünün yapısını da aynı ölçüde etkilemektedir. Giresun ve çevresi, zengin tarım alanlarına sahiptir. Kelkit Vadisi ile kollarının civarı bozkır görünümünde olmasına karşın, kıyı ile dağlar arasında kalan kesimi ormanlarla kaplıdır.

Yaylalar

Genellikle Karagöl Dağları’nın batısında yer alan önemli yaylalar şunlardır: Kulakkaya, Tamdere, Karagöl, Sağrak, Kümbet, Bektaş, Sisdağı

 

İsminin kökeni

Giresun isminin kökeni hakkında üç rivayet vardır. Rivayetlerden birincisi; “Kerasus” kelimesinden gelmektedir. Birinci rivâyete göre bu isim, “Kerasus”ta bol miktarda yetişen kirazdan gelmiştir. İkinci rivâyete göre ise; Giresun denize doğru uzanan bir yarımadanın üzerine kurulmuştur. Bu yarımadanın şekli de boynuza benzemektedir. İşte bu sebepten Yunanca’da boynuz anlamına gelen “Keras”dan türemiştir. Üçüncü rivayet ise Spartaküs isyanını bastıran ünlü Romalı General Kerasusa atfen verilmiş olmasıdır.

Giresun’un Nüfusu

Değişim, bir önceki nüfus sayımına göre artış veya azalış yüzdesidir. Sıra, Giresun il nüfusunun Türkiye illeri arasındaki sıralamasıdır. Oran, Giresun il nüfusunun, Türkiye nüfusuna oranıdır.

Kültür

Yöre halkı büyük şehirlere göçe başladığından beri eski gelenekleri az da olsa terk etme yolunu tutmuştur. Ancak büyük çoğunluk eski Karadeniz, göreneklerine bağlıdır. Bu gelenek ve görenekler çoğunlukla eski söylentilere dayanır. Karadeniz kültürü etkisini hale göstermektedir sözlü olarak. Müzik ve folklorde bunu görmek mümkündür

Her yıl Mart ayının 14’ünde yılbaşı tutulur. O sabah erkenden kalkılır, deniz veya akarsudan su alarak eve gelinir ve sağ ayak ile eşikten geçilerek eve girilir. Su evin dört bir tarafına serpilir. Eğer hayvanlar varsa onların üzerine de serpilir. O gün kimse evine uğursuz gelir diye misafir kabul etmez, ancak ayağı denenmiş birisi varsa o eve çağrılır. Gelen kişi sağ ayağını içeriye atar yeni yılınız hayırlı olsun martınızı bozuyorum der o gece evde ısırgan veya paça pişirilir içine yeşil boncuk atılır. Bunları yerken boncuk kimin ağzına gelirse o yıl bu şahıs ekine başlar, aile içerisinde bol rızıklı kabul edilir.

Yine Mart’ın 14 ünde gün tutulur. Mart’ın 14’ü, Mart 15’i, Nisan 16’sı, Mayıs v.b. aylar olarak adlandırılır. O günlerdeki havanın durumuna göre o ayların nasıl geçeceği hakkında fikir yürütülür.

5-6 Mayıs’ta Eski Türkmen adeti olan Hıdrellez tutulur. Bu gün Hızır ve İlyas Aleyhissamların bir araya geldiğine ve artık kış ayının bitip güzel günlerin geleceğine inanılır ve Göktanrıya en yakın yerlerde yani yüksek tepelerde kutlamalar yapılır..

Yine akşamdan 3-5 genç kızlar niyet tutarak bir gül ağacının dibine yüzüklerini gömerler. Sabahleyin mani okuyarak onları çıkarırlar. Söylenen maninin manasına göre talihlerini denerler.

Ramazan’da çocuklar Dımbılçı denen bir grup oluşturup maniler söyleyerek iftardan sonra evlerin kapılarını çalarlar ve hediyeler toplarlar..

Cenazelerde talkım veriler 40 ve 52nci günlerde dualar okutulur.. Eski zamanlarda zengin ve hatırlı şahısların mezarlarının başında ilk 3 veya 7 geçe kandil yakılırdı..

Şehrin birçok yerlerinde Kutsal Ocak yerleri bulunur.Ocak yerlerinde Dilekler tutulur,hastalara şifa,dertlere devalar aranır..Ateş kutsaldır, su dökülmez. Su Kutsaldır, kirletilmez..

Yeryüzü Şekilleri

Giresun yeryüzü şekilleri bakımından engebeli bir görünüşe sahiptir ve dağlar, vadiler ve dik kıyılar geniş yer kaplamaktadır. Karadeniz kıyısı boyunca uzanan oldukça dar ve alçak düzlüklerden oluşan bir kıyı şeridi ile güneyde Kelkit Çayı Vadisi arasını kaplayanGiresun Dağları şehrin yeryüzü şekillerinin çatısını meydana getirir. Kıyıdan 50–60 km içeride, kıyıya paralel olarak yükselen bu dağların ortalama yüksekliği 2000 metredir.

Bazı yerlerde 3000m.’yi aşan Giresun Dağları’nın en önemli yükseltileri şunlardır: Abdal Musa Tepesi (3.331 m), AkılBaba 3300, Cankurtaran Tepesi (3.278 m), Gâvur Dağı Tepesi (3.067 m), Küçükkor Tepesi (3.044 m), Karagöl Dağları üzerindeki Karataş Tepesi (3.107 m) ve Kırkkızlar Tepesi (3.040 m). Kıyıya paralel olarak yükselen bu dağlar üzerinde, kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım, Şehitler (2.350 m), Eğribel (2.200 m) geçitlerinden, Kurtbeli Mevkii’nden (1760 m) ve ilçelerin yayla yollarından sağlanır.

Şebinkarahisar, Alucra ve Güce ilçelerini içine alan ve daha az engebeli olan güney kesiminde ortalama yükseklik 1000-1500 metre civarında olup arazi Kelkit Vadisi’ne doğru eğimlidir.

Giresun’un güneyini kuşatan dağlar kuzeye ve güneye doğru alçalarak belirli yerlerde düzlükler oluşturur. 1750-2200 metre yükseklikteki bu düzlüklerde pek çok yayla vardır. Giresun Dağları üzerindeki bu yaylaların başlıcaları Kümbet, Kulakkaya, Bektaş, Tamdere, Karagöl, Eğribel, Kazıkbeli, Çakrak, Paşakonağı, Karaovacık ve Sisdağı yaylalarıdır. Espiye ilçesinin düzenlemiş olduğu yayla şenlikleri vardır.

İlçeler

2010 TUIK verilerine göre ilimizde merkez ilceyle beraber 16 ilce, 17 belde ve 534 köy vardir.

Ilceler;

• Alucra
• Bulancak
• Çamoluk
• Çanakçı
• Dereli
• Doğankent
• Espiye
• Eynesil
• Görele
• Güce
• Keşap
• Piraziz
• Şebinkarahisar
• Tirebolu
• Yağlıdere
• Merkez

Üniversiteler

• Giresun Üniversitesi

Kaynakça