Sakarya Nerede

Sakarya
—  İl & Büyükşehir  —
Sakarya’nın Türkiye’deki konumu
Ülke	Türkiye
Bölge	Marmara Bölgesi
İdari birimler	16 ilçe
Yönetim
– Belediye Başkanı	Zeki Toçoğlu (AK Parti)
– Vali	Hüseyin Avni Coş
Yüz ölçümü
– Toplam	4,878 km2 (1,9 mi2)
Nüfus (2013)
– Toplam	917,373
– Yoğunluk	190/km² (492,1/sq mi)
Zaman dilimi	DAZD (+2)
– Yaz (YSU)	DAZD (+3)
Alan kodu	(+90) 264
Plaka kodu	54
İnternet sitesi: www.sakarya.bel.tr

Sakarya Gezilecek Yerler – Tarihi Mekanlar

• Sakarya Nerede ?
• Sakarya Tarihi
• Sakarya Nüfusu

Sakarya Hakkında Genel Bilgiler

Sakarya, Türkiye’nin bir ili ve en kalabalık yirmi ikinci şehri. 2013 itibarıyla 917.373 nüfusa sahiptir. 16 ilçesi vardır.[1] Marmara Bölgesi’nin Çatalca-Kocaeli Bölüm’ünde yer alır.

Sakarya’nın kuzeyinde Karadeniz, batısında Kocaeli, Bursa, doğusunda Düzce ve güneyinde de Bolu ve Bilecik bulunmaktadır. Sakarya Nehri, Sakarya’nın Karasu ilçesinde Karadeniz’e dökülür.

Sakarya’da ekonomi olarak tarım en başta gelmektedir. Hendek,Karasu ve Kocaali ilçelerinde fındık yetiştiriciliği mevcuttur.[2] Ayrıca mısır yetiştirimi de yapılmaktadır. Sakarya’da sanayi son zamanlarda gelişmeye başlamıştır. Son yıllarda kurulan sanayi kuruluşları bu sanayileşmeyi daha da artırmıştır. Sakarya, bir milyona yaklaşan toplam nüfusuyla İstanbul, Bursa, Kocaeli ve Balıkesir’in ardından Marmara Bölgesi’nin en büyük beşinci şehridir.

Sakarya Kökenbilim

Sakarya ilinin adını nereden aldığına ilişkin bilgiler Frigler dönemine değin uzanmaktadır. İle adını veren Sakarya Irmağı o dönemde en önemli Frig tanrılarından olan Sangari’nin adını taşıyordu. Bu ad, Helenistik Çağda Sangarios biçimine dönüştü ve uzun yıllar bu şekilde kullanıldı. Ayrıca eski Yunanlıların Sakarya Irmağı’na “Saldırgan” anlamına gelen Zakharion adını verdikleri de bilinmektedir.[3] Bu ad daha sonraki yıllarda dönüşüme uğrayarak Sakarya biçimini almıştır.

Sakarya’nın Tarihçesi

İlk çağlar

Yapılan kazılar ve bulgurların tarihi bilgileri sayesinde; bölgede MÖ 300 ile 395 yılları arasında başkenti Nikomedia (İzmit) olan Roma’lıların Bitinya eyaleti bulunmaktaydı.[4] Kandıra, Kaynarca, Hendek, Karapürçek ve Taraklı’da rastlanan bazı bulgularca da bölgenin miladın hemen öncesi ve sonrasında Bitinyalıların egemenliğinde yaşadığı kesinleşmektedir. Bölgede inşa edilen Seyifler, Harmantepe, Tersiye, Paşalar, Çobankale, Mekece kaleleriyle, I. Justinianos’un 562 yılında Sakarya Nehri’nin üzerine yaptırdığı Beşköprü’ çok sağlamdır.

Osmanlı dönemi

13. yüzyılın sonlarına doğru Konur Alp, bugünkü Adapazarı Havzası’nı fethetmiştir.[5] İlk olarak batı Türkistan ve Azerbaycan’dan gelen göçebe Türk boyları buralarda köyler ve kentler kurmuşlardır. Adapazarı, Sakarya Nehri ve Sapanca Gölü’nden çıkan Çark Suyu arasında kalan yarımada biçimindeki kara parçası üzerinde kurulmuştur. 1563 yılına ait bir vesika ve1581 yılında Akyazı Ada Kadılığı’na yazılan ve bu yöreden nahiye diye bahseden bir ferman şehrin tarihini anlatan ilk belgelerdendir.[5]

Kurtuluş Savaşı

Atatürk, bir yandan iç işlerle uğraşıyor, bir yandan da yeni bir savaşın hazırlıklarını yapıyordu. Yunanlılar Sakarya çevresinde saldırıya geçmişlerdi. Atatürk, 5 Ağustos 1921’de Büyük Millet Meclisi’nden başkomutan olarak yetki aldıktan sonra, 12 Ağustos’ta Polatlı’daki cephe karargâhına gitti. Savaş 23 Ağustos’ta başladı. Geceli-gündüzlü üç hafta sürdü.

Bu savaşın kazanılmasında Atatürk’ün sarsılmaz isteminin çok büyük payı oldu. Savaşın ilk günlerinde cephemiz zaman zaman bozuluyordu. Atatürk, Sakarya Savaşı’nın bu çetin günlerini şöyle anlatıyor:

“Meydan muharebesi 100 kilometrelik cephe üzerinde cereyan ediyor, sol cenahımız Ankara’nın 50 kilometre cenubuna kadar çekilmişti. Ordumuzun cephesi garba iken cenuba döndü, arkası Ankara’ya iken şimale verildi. Tebdil-i cephe edilmiş oldu. Bunda hiç beis görmedik. Hatt-ı müdafaalarımız kısım kısım kırılıyordu. Fakat derhal kırılan her kısım en yakın bir mesafede yeniden tesis ediliyordu. Hatt-ı müdafaaya çok rapt-ı ümit etmek ve onun kırılmasıyla ordunun büyüklüğü ile münasip uzun mesafe geriye çekilmek nazariyesini kırmak için, memleket müdafaasını başka bir tarzda ifade ve bu ifademde ısrar ve şiddet göstermeyi faydalı ve müteessir buldum. Dedim ki: Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh, bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz. Onun için, büyük, küçük her cüz-i tam bulunduğu mevziden atılabilir fakat küçük, büyük her cüz-i tam ilk durabildiği noktada tekrar düşmana karşı cephe teşkil edip, muharebeye devam eder!”

Cumhuriyet dönemi

Sakarya, 1954’te il oldu. 14 Ocak 2000’de çıkarılan 593 sayılı kanun hükmünde karaname[6] ile büyükşehir unvanı kazandı. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 20 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi.[7] 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.[8]

Sakarya’nın Coğrafyası

İlin topoğrafyası üç ana kısımda incelenir: 1.Kuzeydeki alçak tepelik alanlar, 2.Orta kısımda Adapazarı ovası düzlüğü, 3. Güneyde engebeli dağlık alanlar. Kuzey Anadolu Fay hattının kuzeyinde olmak üzere, batıdan Kocaeli platosu Sakarya nehrine kadar ilerler. Çamdağı kütlesi hariç kuzey Kısımlar Kocaeli platosunun devamı durumundadır.

Adapazarı ovası (Akova) Sakarya nehrinin taşıdığı alüvyonlarla oluşmuştur. İzmit körfezi ve Sapanca Gölünün devamı olarak Adapazarı ve Düzce ovaları tektonik oluşumlu ovalardır. Ovada 400 metreye kadar alüvyon çökeller yer alır.[9]. İl topraklarının %34’ü dağlar, %44’ü platolar, %22’si dağlar tarafından oluşturulur.

Sakarya’nın Dağları

Samanlı Dağları, Bolu dağlarının devamı olarak il topraklarından Marmara denizine kadar uzanır. Köroğlu dağları ile Samanlı dağları Geyve Boğazı tarafından sınırlandırılır. Çok yüksek olmayan Samanlı dağları İzmit körfezi ile Gemlik körfezi arasında uzanır. İlin en yüksek dorukları Keremali dağı (1543 m) ve Karadağdır(1467 m).

Çam Dağı: Düzce ovasında kesintiye uğrayan Akçakoca ve Bolu Dağlarının il topraklarındaki uzantısıdır. Hendek, Karasu, Kocaali ileçeleri arasında yer alır. Ortalama 880 m olan yüksekliği Fındıklıtepede 900m’yi bulur.

İlde başka dağlık alan yoktur. Kocaeli platosu üzerindeki tepelikler en fazla 250 metreye kadar çıkarlar.

Yaylalar:İldeki Samanlı dağları, Karadağ, Oflak Dağı ve Keremali dağı üzerinde yer alan yaylalar şunlardır: Dikmen Yaylası (Hendek), Çiğdem Yaylası (Hendek), Turnalık Yaylası (Hendek), Keremali Yaylası (Akyazı), Sultanpınar Yaylası (Akyazı), Karagöl Yaylası (Taraklı), Soğucak Yaylası (Sapanca).

Ovalar

Adapazarı Ovası, Akovada denilen alan Sakarya nehrinin biriktirdiği verimli alüvyonlarla kaplıdır. 620 km² büyüklüğüyle Marmaranın büyük ovalarındandır. Ova Sakarya ekonomisine önemli katkı sağlar. Yaklaşık 30 m yüksekliğe sahiptir ve merkezi kısmına Sakarya şehri kurulmuştur. Mısır, şekerpancarı, buğday, kabak, patetes ekimi yapılır.

Pamukova, Sakarya nehrinin Adapazarı ovasından önce, Geyve boğazının güneyinde oluşturduğu, 170 km² büyüklüğündeki ovadır. Akdeniz iklimi etkisi altındaki ovada çoğunlukla meyvecilik ve sebzecilik yapılır. Sakarya’nın içinden aktığı ovada sulanan tarlalarda; buğday, şeker pancarı, soğan, salçalık biber, domates, bağ, ayva ,şeftali, çilek, armut yetiştirilir.[10]

Söğütlü Ovası, 30km uzunluk 20 km genişliğindeki ova ilin en çukur kısmıdır. Sakarya sık taşkın yapar, yeraltısuyu seviyeside yüksektir. Ova dranaj kanalları açıldıktan sonra tamamen kullanılmaya başlanmıştır.

Sakarya’nın Akarsuları

Sakarya Nehri: Kaynağını Eşkişehir topraklarından alan nehrin uzunluğu 824 kmdir. İl sınırlarında 159 kmlik kısmı yer alır. Sakarya merkezin 4 km doğusundan geçen nehir önce Mudurnu Çayını, Seyifler Kalesi yanında Çark suyunu alır, Karasu Yenimahalle’den Karadenize dökülür.

Çark Suyu: Sapanca gölünün fazla sularını taşıyan Çark 45 km uzunluğundadır. Sapanca gölünden doğar, Ferizli-Seyifler köyünde Sakarya Nehri ile birleşir. Son yıllarda Sapanca Gölünün suları insan faliyetleri amaçıyla yoğun kullanıldığı için fazla bir akışı yoktur. Belediyenin akışı sağlamak amacıyla Sakarya Nehrinden su taşıma projesi gerçekleşmiş, Kent içindeki Çark deresi çorak görünümden kurtulmuştur.

Dinsiz Çayı:Mudurnu çayının koludur, uzunluğu 34 kmdir. Hendek sınırlarından doğar, Fabrika dere, Balıklı dere, Bıçkıdere ve Gürcüdereyi alarak Mudurnu Çayıyla birleşir.

Mudurnu Çayı: Ardıç dağının güney yamaçlarından doğar, Bolatça Çayı ve Dinsiz çayını alarak Hendekte Sakarya Nehri ile birleşir.

Darıçayırı Deresi: Hendek’in Kocadöngel Köyünden bu isimle doğar, Darıçayırı (Karasu) beldesinden geçtikten sonra Tuzla Mahallesinde Sakarya ile birleşir.

Maden Deresi:Çamdağının Hendek kısmından doğar, Kuzeye doğru akışa geçer. Uzunluğu 30 km olan Maden Deresinin aşağı kısmında oluşan kanyon vadi özellikle yazın turist çeker.

Melen Çayı: Yığılcadan Küçük Melen olarak doğar, Efteni gölüne döküldükten sonra diğer kollarını alarak gölden Büyük Melen adıyla çıkar. Efteni gölüne kadar 61 km, gölden sonra 63 km uzunluğundadır. 30 km’si Düzce-Sakarya sınırını oluşturan çay, Melenağzı köyünde Karadenize ulaşır. Cumayeri Dokuzdeğirmen köyü ile Kocaali Beyler Köyü arasında 12 kmlik kısmında rafting yapılmaktadır. Üzerinde baraj yapılmakta olan çaydan İstanbula içme suyu gönderilmektedir.

Sakarya’nın Gölleri

Sapanca Gölü:Sakarya ile Kocaeli illeri arasında uzanan tektonik oluşumlu tatlı su gölüdür. Kuzey Anadolu Fay Hattı etkisiyle oluşan göl,16 km uzunluk, 5 km genişliğe sahiptir. Denizden yüksekliği 33 m olan gölün en derin yeri 53 m, ortalama derinliği 36 m’dir. Göl suları Kocaeli’de sanayide, Sakarya’da içme suyu olarak kullanılmaktadır.

Acarlar Longozu: Karasu ve Kaynarca ilçeleri sınırlarında yer alan kıyı set gölüdür. Uzunluğu 7.5 km, genişliği 0.9 km olan göl, 1976’da Yaban hayatı Koruma sahası, 2004 yılında Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ilan edilmiştir. Doğası, bitki ve kuş türleriyle ziyaretçi çekmektedir.

Poyrazlar Gölü: Sakarya kent merkezinde 7-8km uzaklıkta, Karasu yolu üzerindedir. Sakarya nehrinin biriktirdiği alüvyonlar sebebiyle oluşmuş alüvyal set gölüdür. Doğal sit alanı olan göl çevresi mesire yeri olarak kullanılmaktadır.

Akgöl: Karasu ve Ferizli ilçeleri arasında kalan alüvyal set gölüdür. Balık açısından zengin olan gölün kıyılarından torf çıkarılır. Fazla sularını Sakarya nehrine boşaltır.

Küçük Akgöl(Çatlıcak gölü): Sakarya merkezin 12 km kadar uzakta eski Karasu yolu üzerindedir. Göl yakınlarına doğalgaz çevrim santrali yer alır.

Küçükboğaz gölü:Karasu-Kocaali yolu üzerinde oluşmuş kıyı set gölüdür. Çevresi mesire yeri olarak değerlendirilir.

Gökçeören Gölü: 25 ha alana sahip olan göl, merkezin 7-8 km KB yönünde yer almaktaydı. Fazla derin olmayan ve kışın genişleyip yazın çekilen göl 1967 yılında kurutularak tarım arazisine çevrilmiştir.

Sakarya’nın İklimi

Sakarya ilinin Karadeniz kıyılarında Karadeniz iklimi, güney kısmında Marmara tipi Akdeniz iklimi etkilidir. Kuzeyde Fıdık yetiştirilirken, güney ilçelerinde bir kısmı zeytin bahçesi olan meyve bahçeleri yaygın olması bunun göstergesidir. İl merkezinin güneyinde yer alan Samanlı dağları ve devamı olan dağlar Karadeniz iklim etkisinin güneye ulaşmasına engel olur. İlin güney bölümüne İznik Gölü yönünden Akdeniz hava kütleleri ulaşır. Yağış Kuzeyden güneye doğru azalır:Karasu: 1000 mm, Merkezde 840 mm, Geyvede 600 mm’ye düşer. Hakim rüzgar yönü KKB’dır.Bağıl nem ortalaması %72’dir [11]. Yıılık sıcaklık ortalaması 14,2 C’dir.Ocak ayının fazla soğuk olmaması (5.9°C), Temmuz sıcaklıklarının yüksek olamaması (23.3°C), yıllık sıcaklık farkının düşük olması (17.4°C), Karadeniz iklimi etkisindendir.Yağışın mevsimlere dağılışı: %31 kışın, %26 sonbahar, %22 ilkbahar, %21 yaz.Bu dağılım Karadeniz yağış rejiminin özeliklerini yansıtır.Yağışın %95.9’u normal, %3,7’si sağanak şeklindedir. Yıllın 133 günü yağışlıdır[12].

Sakarya’nın Bitki örtüsü

Sakarya’da iklimin etkisiyle nemcil Karadeniz Ormanları hakimdir. İl topraklarının %37’si (179.516,5 ha) korunmuş, %5’i (23.191,5 ha) bozulmuş olmak üzere %42’si (202.708,0 ha) orman alanıdır[13]. Ağaç türlerinden; kayın, gürgen, meşe, dışbudak, kestane, ıhlamur, kavak, kızılağaç, bulunur. Ağaççık ve çalı türlerinden; taflan, defne, üvez, kızılcık, orman gülü, şimşir, yabani fındık, mürver, kocayemiş bulunur. Orman alanının dışında azda olsa makiler bulunur. Maki türlerinden; kocayemiş, şimşir, akdiken, ardıç, çoban püskülü, kermez meşesi, böğürtlen, dikenli mersin, ayı üzümü ve orman gülü yetişir[11].

Sakarya ormanlarında yaban hayvanlarından; geyik, karaca, ayı, kurt, domuz, tilki, çakal, sansar, porsuk, tavşan, sülün, keklik, bıldırcın, üveyik, güvercin, sığırcık, kirpi, saksağan, şahin, doğan, baykuş, yaban kazı, ördek yaşar.

Sakarya’nın Nüfusu

Değişim, bir önceki nüfus sayımına göre artış veya azalış yüzdesidir. Sıra, Sakarya il nüfusunun Türkiye illeri arasındaki sıralamasıdır. Oran, Sakarya il nüfusunun, Türkiye nüfusuna oranıdır.

Sakarya’nın İlçeleri

Adapazarı · Akyazı · Arifiye · Erenler · Ferizli · Geyve · Hendek · Karapürçek · Karasu · Kaynarca · Kocaali · Pamukova · Sapanca · Serdivan · Söğütlü · Taraklı

Sakarya’nın Köyleri

Adapazarı Merkez Mahalleler ve Köyler

Mahalleler

Köyler

Adapazarı Akyazı Köyleri

Adapazarı Arifiye Köyleri

Adapazarı Erenler Köyleri

Adapazarı Ferizli Köyleri

Adapazarı Geyve Köyleri

Adapazarı Hendek Köyleri

Adapazarı Karapürçek Köyleri

Adapazarı Karasu Köyleri

Adapazarı Kaynarca Köyleri

Adapazarı Kocaali Köyleri

Adapazarı Pamukova Köyleri

Adapazarı Sapanca Köyleri

Adapazarı Serdivan Köyleri

Adapazarı Söğütlü Köyleri

Adapazarı Taraklı Köyleri

Kültür

Sakarya’nın Ekonomisi

Sakarya, 1987-1998 yılları arasında Türkiye’nin refah düzeyi artan illeri içinde yer almıştır. Kaldı ki bu gelişme istatistikleri Sakarya’da her yıl üretilen, Gayri Safi Milli Hasıla’yı tam anlamıyla yansıtmamaktadır. Sakarya’da faaliyet gösteren ve büyük çaptaki firmalarımız Türkiye’nin en büyük 500 kuruluşu içinde yer almaktadır. İlimizde üretim yapan dev kuruluşların (Otoyol, Toprak Grubu, Pilsa, Yazakisa, Goodyear, Noksel) yönetim merkezleri Sakarya’da olmadığından, ürettikleri GSMH’lar İlin yıllık üretim değerleri içinde görülmemektedir.

Sakarya’da (2012) milli gelir 14.064 $, istihdam oranı %47.7, işsizlik %10.2’dir. Sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre Türkiye 18.si, Kişi başına düşen GSYİH sıralasında 33.dür. Türkiye GSYİH içinde 1.1’lik paya sahiptir.[27] 2013 yılında %26 ile ihracatını en fazla artıran il olarak, 1 milyar$ üzerinde ihracat yapan iller arasına katılmıştır. Sakarya en fazla ihracat yapan 9. şehir olmuştur.[28] 2012 verilerine göre 1.8 milyar ihracat, 1.1 milyar dolar ithalat yapılmıştır. 2012 için ihracatın ithalatı karşılama oranı  %159 oranında gerçekleşimş, böylece il aldıklarından daha fazlasını yurt dışına satmıştır.[11]

Sanayi

Günümüzde sanayi yatırımlarını teşvik, düzenli şehirleşme ve istihdam sorunlarını çözümlemeye yönelik etkili bir kalkınma aracı olarak görülen Organize Sanayi Bölgesi kurulması çalışmaları 1976 yılından itibaren Sakarya’da devam eden Organize Sanayi Bölgesi 1993 yılında nihayet bulmuştur..

Sakarya’da son yıllarda özellikle otomotiv, tekstil ve gıda sektörlerinde büyük gelişmeler yaşanmıştır. Bu sektörlerde önümüzdeki yıllarda da hızlı bir büyüme beklemekteyiz. Otomotiv devi olan Toyota, Otoyol, Otokar ve Tırsan firmalarının önemli yatırımlarını İlimizde yapmaları, beraberinde İlimiz otomotiv yan sanayi üreticilerinin de hızla büyümelerini sağlayacaktır.

Gıda sektöründe özellikle Süt ürünleri ve Tavukçuluk alanında önemli yatırımlar gerçekleşmiştir. Ülker grubunun Pamukova ve Akyazı ilçelerinde, Şenpiliç A.Ş. Geyve ilçesinde, Köy-tür A.Ş. Kaynarca ilçesinde yapmış olduğu yatırımlar İlimizde mevcut diğer üreticiler için de bir ivme kazandırmıştır.

Tekstil sektöründe de son yıllarda İlimizde önemli yatırımlar gerçekleşmiştir. Bunun en önemli sebeplerinin başında Sakarya’nın Tekstilin önemli merkezleri olan İstanbul ve Bursa illerine olan yakınlığıdır.

Sakarya, otomotiv ve yan sanayi, tekstil, gıda, orman ürünleri, elektrik-elektronik, yapı-inşaat malzemeleri, süs bitkiciliği gibi alanlarda yatırıma uygun konumu ile Türkiye’nin önemli bir yatırım merkezidir.

Sakarya’da kamununda önemli yatırımları bulunmaktadır. TÜVASAŞ, Tank-Palet fabrikası, Şeker fabrikası, EBK kombinası ve TZDK bu açıdan önemlidir. TÜVASAŞ vagon üretiminde ülkemiz açısından önemli bir yerdedir. Son zamanlarda TCDD, Marmaray, Irak Demiryolları, Bulgaristan Demiryoları için üretimler yapılmıştır. Sakarya Et Kombinası Marmarada üretim ve pazarlama yapan tek EBK kombinasıdır. Günlük 360 büyükbaş, 2600 küçükbaş kesme kapasitesine sahiptir. Adapazarı Şeker Fabrikası 1999 Marmara depreminden sonra bir süre çalışmamış, modernize edildikten sonra 2006’da Pancar ekicileri kooperatifine devridilerek yeniden üretime başlamıştır. 1915’te Adapazarı Araba Fabrikası olarak açılan, sonrasında Türkiye Zirai Donatım Kurumuna bağlı traktör fabrikasına dönüştürülmüştür.[29] 1944 yılında TZDK’ye devredilen fabrika özelleştirildiği 2003 yılına kadar Türk çiftçisine traktör üretmiştir. 2003 ylında özelleşen firma 2012 yılında Sanko Holdinge satılmıştır. Fabrika Başak Traktör markasıyla helen yerli traktör üretimine devam etmektedir.[30]

Halk arasında kısaca Tank-Palet Fabrikası olarak anılan kuruluş 1967 yılından itibaren Türk ordusuna hizmet vermektedir.

Sakarya’da faal olan üç organize sanayi bölgesinde, 773 hektar üzerinde 133 tesis kuruludur. Bu tesislerde 13.800 kişi çalışmaktadır. Sakarya 1. organize sanayi bölgesi Adapazarı ilçesi Hanlı beldesinde otaban kenarında kurulmuştur. 161 hektar alanda 1993 yılında faliyete başlamıştır. II. organize sanayi bölgesi Hendek ilinde, 350 hektarlık alan üzerinde 1997 yılında kurulmuştur. III. sanayi bölgesi 1999 yılında 254 hektar alan üzerinde Söğütlü ilçesinde kurulmuştur. Karasu ve Ferizli OSB inşaatları halen devam etmektedir. Kaynarca OSB’nin fizibilite çalışmaları tamamlanmış, inşaatı henüz başlamamıştır. Sakarya’da ayrıca 10’u faal, 1’i inşa halinde 11 Küçük Sanayi Sitesi bulunmaktadır.[27]

Tarım

Sakarya’da 2012 yılında ekonominin sektörel dağılımı şu şekildedir:Tarım:%17, sanayi:%24, hizmetler:%59.[11] Sakarya il topraklarının %50’si tarım alanı, %42’si orman ve fundalık, %2’si çayır-mera, %6’sı tarım dışı alandır. İlde %50’lik tarım arazilerinin kullanımı şu şekilde gerçekleşir.Tarla arazisi:%43.3, Fındıklık: %28.2, Kavak:%4.3, sebze bahçesi:%3.4, meyve bahçesi:%2.8, bağ:%1.6, zeytin:%0.2, diğerleri:%17.3. Tarım faliyet kolunda il ekonomisine %51 ile hayvansal üretimin katkısı en fazladır. Meyve üretimi %29.2, tarla bitkileri %13.6, sebze üretimi %5.9, su ürünleri %0.3 oranında tarımsal ekonomiyi oluşturur.

2012 yılı verilerine göre ilde; 170.000 büyük baş, 60.000 küçükbaş, 19.900.000 kanatlı yetiştirilmektedir. 549 arıcı 47.583 kovanda arıcılık yaparak yaklaşık 1000 ton bal üretmiştir. 22 adet olan Alabalık işletmelerinde üretim kapasitesi 737 ton/yıldır.

Türkiye’de tarımın GSMH’ye katkısı %8.1 iken, Sakaryada bu oran %17 ile oldukca yüksektir.İl topraklarında güney ilçelerde sebze-meyve, Orta kesimlerde mısır gibi tarla üretimi ve sebzecilik, kuzey ilçelerde fındıkçılık yaygındır.

Turizm

İlde çeşitli turizm faliyetleri yapılacak alanlar bulunur. Deniz, akarsu, göl, yayla, termal, orman, doğa, flora turizmi kaynakları yer alır.[11]

Deniz turizmi; İlin kuzeyindeki Karasu ve Kocaali ilçelerinde gelişmiştir. Sakarya ilinin yaklaşık 60 km uzunluğundaki Karadeniz kıyısı, bir tek çakıl taşının bulunmadığı ince kum yer aldığı kumsallarla kaplıdır[31]. Bu alan, Türkiye’de kesintisiz uzanan en uzun kumul sistemidir. [32]Yatırımın yapılabileceği her alanda deniz turizmi gelişebilir. Yazlık ikinci konutlar, oteller, pansiyonlarla yaz mevsiminde yoğun bir nüfus ağırlanır.

Göller: Sapanca Gölü, mesire yeri, ve su sporları açısından önemlidir. Acarlar Longozu, mesire yeri ve eko turizm açısından, Poyrazlar Gölü mesire yeri, Akgöl mesire alanı ve balık tutma açısından ilgi çekmektedir.

Akarsular: Sakarya Nehri kıyılarında kır lokantaları, dinlenme tesisleri yer alır. Özellikle denize döküldüğü Karasu Yenimahalle’de yoğunluk daha fazladır. Maden deresi tarihi kalıntıları, şelalesi ,mağaraları, yürüyüş parkurlarıyla ve serin ortamı ile yazın sıcak günlerinde uğrak yeridir. Çark deresi şehir içinde yapılan Mesire alanı ile ilgi çeker. Doğançay ve Aygır deresi doğal yürüyüş alanlarıyla hafta sonları İstanbul ve yakın çevreden ziyaretçi çeker.

Kaplıcalar: Fay hattının geçtiği tüm alanlarda olduğu gibi Sakarya’da da fazla miktarda termal alan yer alır.Kuzuluk kaplıcaları, Marmara bölgesine hitap edecek kadar konaklama tesislerinin bulunduğu turizim alanıdır. Taraklı, Hacıyakup köyündeki kil hamamı, Akyazıda bulunan Çökek kaplıcası, Geyve Ilıcaköy Gazlı Suyu ile Ahibaba köyündeki Acısu içmesi ziyaretcilerin uğrak yerlerindendir.

Yaylalar: Soğucak, Kırca, Acelle, Çiğdem yaylalarında şenlikler düzenlenir. Bunun yanında ilde ziyaretçi çeken diğer yaylalar şunlardır:Keremali, Katırözü, Kirpiyan, Sultanpınar, Yanık, Sulucaova, Yörükyeri, Çilekli, Akar, Haydarlar-Kuloğlu, Dikmen, Hamzapınar, Belengerme, İnönü, Güzlek, Karagöl ve Turnalı.

İl genelinde 21 turistik işletmede, 3402 yatak kapasitesi bulunur.[33]

Spor

Sakarya’da 153’ü spor kulübü, 8 gençlik kulübü, 5 okul kulübü, 10 ihtisas spor kulübü olmak üzere toplam 176 spor kulübü yer alır. İl kürek, kano ve su altı hokeyinde milli takıma sporcu vermektedir. İlde 1 stadyum, 106 semt futbol sahası, 14 çim zeminli stad, 13 spor salonu, 5 bireysel çalışma spor salonu, 2 kamp eğitim merkezi olmak üzere 146 spor tesisi yer alır. Olimpik yüzme havuzu ve 5 bin kişilik yeni bir kapalı spor salonu açılmıştır.[34]

Sakaryaspor; ilin futboldaki temsilcisidir. 1965 yılında Türkiye 2. futbol liginin kurulmasıyla Adapazarında bulunan İdman Yurdu, Ada Gençlik, Gençler Birliği, Güneşspor klüpleri birleşerek kurulmuştur.

• 1980-81 sezonunda grubunda şampiyon olarak 1. lige çıktı.
• 1981-82 sezonunda 1. ligdeki ilk yılını 5. sırada tamamladı.
• 1985-86 sezonunda 2.lige düşmüştür.
• 1986-87 yılında yeniden 1. lige çıkmıştır.
• 1987-88 sezonunda Türkiye Kupası şampiyonu oldu.
• 1989-90 sezonunda Ülkemizi Kupa Galipleri Kupasında temsil etmiş, birinci turu geçen Sakaryaspor ikinci turda elenmiştir.
• 1989-90 sezonunda 2. Lige düştü.
• 1998-99 yılında yeniden 1. lige çıktı. Fakat sezonun sonunda yeniden küme düştü.
• 1999-2000 sezonunda deprem dolayısıyla maçlara çıkamayınca 2. lig A kategorisine alındı.
• 2002-03 Sivas deplasmanı yolunda kaza yapan klüp iki futbolcu ve yardımcı antrenörünü kaybetti.
• 2003-04 yılında Süper lige yeniden döndü. aynı sezon yeniden 2.lige düştü.
• 2005-06 sezonunda Süper lige çıkmış 2006-07 sezonunda bir yıl oynamış yeniden 1. lige düşmüştür.
• 2008-09 sezonunu 2. lige düşmüştür.
• 2011-11 sezonunda çıktığı 1. ligden, sezon sonu 2. lige düşmüştür.
• 2013-14 sezonunda 3. ligte mücadelesine devam etmektedir.

Sakaryaspor taraftar gurubu Tatangalar’dır. Klüp maçlarını, 13.500 kişilik, Sakarya Şehir Stadında oynamaktadır.

Söğütlü Yağlı Pehlivan Güreşleri uzun yıllardır devam eden bir spor etkinliğidir[35].

Olimpiyat Hazırlık Merkezi Kano ve Kürek alanlarında Sapanca Gölü kıyısında faliyetlerini sürdürmektedir.[36]

Kaynaklar