Gümüşhane Nerede?

Gümüşhane
—  İl  —
İlin Türkiye’deki konumu
Gümüşhane haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Karadeniz
Yönetim
– Vali	Enver Salihoğlu
Yüz ölçümü
– Toplam	6,575 km2 (2,5 mi2)
Nüfus (2013)[1]
– Toplam	141.412
– Yoğunluk	20/km² (51,8/sq mi)
– Kır	70.745
– Şehir	70.667
Zaman dilimi	DAZD (+2)
– Yaz (YSU)	DAYZD (+3)
İl alan kodu	456
İl plaka kodu	29 nüfus = 56.000
İnternet sitesi: gumushane.gov.tr

Gümüşhane Gezilecek Yerler – Tarihi Yerler

• Gümüşhane Nerede?
• Gümüşhane Nüfusu
• Gümüşhane Tarihi

Gümüşhane hakkında genel bilgiler

Gümüşhane, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yer alan, Türkiye’nin bir ilidir. Doğuda Bayburt, batıda Giresun, kuzeyde Trabzon ve güneyde Erzincan ile komşudur.

Gümüşhane, Gümüşhane ilinin aynı isimli merkez ilçesi olan yönetsel birimdir.

Etimoloji

Antik Çağ’da Yunanca, Gümüş kenti anlamına gelen Argyropolis (Yunanca: Αργυρούπολης. αργύρος argyros “gümüş” + πολης (polis) kent). Günümüzde Yunanistan’da Atina’nın güneyinde[2] ve Girit’te [3] aynı isimli kentler bulunmaktadır.

Başka bir teze göre Kanuni Sultan Süleyman’ın İran seferine giderken yolda ilimize rastladığı ve gümüş madenlerinin bol olduğu gerekçesiyle Gümüşhane adını verdiği söylenmektedir.

Bu belirli bir kesim için Fatih Sultan Mehmet de denilebilir

Kökenbilim

Türkçe: gümüş ve Farsça: خانه hane=khane kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Şehir ismini yakınlarındaki gümüş madenlerinden almıştır. Bizans döneminde şehrin bulunduğu bölge Haldiya, Chaldia isimleri ile bilinmektedir. 1850’lerde Helen Revivalizmi’nin bölgede de etkinleşmesi ile birlikte eğitimli Rumlar tarafından şehre Yunanca, Gümüş kenti anlamına gelen Argyropolis (Yunanca: Αργυρούπολης. αργύρος argyros “gümüş” + πολης (polis) kent) denmeye başlanmıştır. Günümüzde Yunanistan’da Atina’nın güneyinde[2] ve Girit’te [3] aynı isimli kentler bulunmaktadır.

Gümüşhane Tarihi

Burada arkeolojik çalışmalarda MÖ 3500 tarihlerinde bölgede insan yerleşimine ve MÖ 3000 tarihlerinde tarım yapıldığına dair izler bulunmuştur. Asurlular döneminde Azzi Hayaşa ülkesi olarak adlandırılan bölgedeHitit döneminde Karadeniz bölgesinin otokton halkı Kaşkaların yaşadığı sanılmaktadır. MÖ 9. yüzyılda Urartu hakimiyetine giren, Kimmer ve İskit saldırılarından sonra Pontus, Roma, Bizans ve Trabzon İmparatorluğutarafından yönetilmiştir. Bu yönetimler arasında kısa süreli Arap, Ermeni, Türkmen hakimiyetleri gören kent Trabzon İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından da 1514 yılında temelli Osmanlı hakimiyetine girene dekAkkoyunlu ve Safeviler tarafından yönetilmiştir I. Dünya Savaşı sırasında 1916’dan 1918’e dek Rus orduları tarafından işgal edilen bölgenin Hristiyan halklarından Ermeniler 1915 tehciriyle, Rumlar 1923 mübadelesiile Anadolu dışına gönderilmişlerdir.

İlin mevcut nüfusu Türk Kayı ve Çepni boylarının nüfusuna dahildir.

Merkez bölgede yapılan arkeolojik çalışmalarda MÖ 3.500 tarihlerinde bölgede insan yerleşimine ve MÖ 3.000 tarihlerinde tarım yapıldığına dair izler bulunmuştur. Asurlular döneminde Aziz Hayaşa ülkesi olarak adlandırılan bölgede Hitit döneminde Karadeniz bölgesinin otokton halkı Kaşkaların yaşadığı sanılmaktadır. MÖ 9. yüzyılda Urartu hakimiyetine giren, Kimmer ve İskit saldırılarından sonra Pontus, Roma, Bizans ve Trabzon İmparatorluğu tarafından yönetilmiştir. Bu yönetimler arasında kısa süreli Arap, Ermeni, Türkmen hakimiyetleri gören kent Trabzon İmparatorluğu’nun yıklmasının ardından da 1514 yılında temelli Osmanlı hakimiyetine girene dek Akkoyunlu ve Safeviler tarafından yönetilmiştir. I. Dünya Savaşı sırasında 1916’dan 1918’e dek Rus orduları tarafından işgal edilen bölgenin Hıristiyan halklarından Ermeniler 1915 tehciriyle, Rumlar 1923mübadelesi ile Anadolu dışına gönderilmişlerdir.

Merkez bölgede yapılan arkeoloji araştırmalarında ele geçen buluntular, buradaki yerleşimin MÖ 3000 yıllarına kadar uzandığını göstermektedir. MÖ 2000’in ortalarında Azzi ve Hayaşalar buraya yerleşmiştir. Bu nedenle de, Gümüşhane’yi de içine alan bölgeye Azzi-Hayaşa ülkesi denilmiştir. Mezopotamya’dan gelen Asurlu tüccarların, Gümüşhane ve yöresinde bulunan maden yatakları nedeniyle bölgeye ilgi duymuşlardır. Hitit İmparatorluk döneminde Gümüşhane çevresindeki gümüş yataklarının işletilmiştir. Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra bölgeye Urartular hakim olmuş, MÖ 8. yüzyıl sonlarına doğru Kimmer-İskit akınları başlamıştır. Daha sonra yöreye Medler, Persler ve Pontos Krallığı egemen olmuştur. MÖ 1. yüzyılda bölgede Romalıların hakimiyeti görülmektedir. M.S. 395’te Bizans İmparatorluğu toprakları içerisinde kalan Gümüşhane, MS. 7. yüzyılda Bizans-Hazar askeri işbirliğine konu olan topraklar arasındaydı. Roma ve Bizans dönemlerinde yörede kurulu kente Argyropolis (Yunanca argyros: “gümüş” ve polis: “kent” demektir.) adı verilmiştir. Bu dönemde yörenin önem kazanmasının nedenleri, ticaret yolları üzerinde bulunuşu ve gümüş madenlerinden ötürüdür.

İlin mevcut nüfusunun bir kısmı Türk Kayı ve Çepni boylarının nüfusuna dahildir. Fakat başka birçok Oğuz boyu’da ilde iskan etmektedir.

Gümüşhane Coğrafyası

Kuzey Anadolu sıradağları içinde yer alan ilin toprakları çok engebeli olup en yüksek yeri günümüzde Çakırgöl olarak bilinen dağlarında 3.000 metreyi geçmektedir. İlin kuzey kesimi Zigana (Kalkanlı) ve Soğanlı dağları, güneyi ise Çoruh, Kelkit, Kop ve Otlukbeli dağları tarafından çevrilidir. Kelkit Vadisi’ndeki küçük bazı düzlükler ise ilin en önemli tarım alanlarıdır.

İklim ve bitki örtüsü

İlin kuzey kesimi Karadeniz’in ılık ve nemli ikliminin etkisinde olmasına karşın Gümüşhane’nin büyük kesiminde Doğu Anadolu bölgesi’nin sert kara ikliminin etkisi görülmektedir.Yazları sıcak ve kısa olan Gümüşhane ilinde kışlar yüksekliğin de etkisiyle uzun ve kar yağışlı geçmekte, yağış miktarı iç kesimlere doğru gidildikçe azalmaktadır.

Gümüşhane Dağları’nın Karadeniz’e bakan kesimleri kayın, meşe, ladin, köknar ve sarı çam ağaçlarından oluşan ormanlarla kaplı iken ormanları yok olmuş bozkır görünümündeki güney kesimlerinde sadece Sarıçam ağaçlarına rastlanılmaktadır. Karadeniz iklimi görülür.

Gümüşhane Şivesi

Gümüşhane ilinde kullanılan Türk şivesinin Doğu Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan’ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:

Demografi

Değişim, bir önceki nüfus sayımına göre artış veya azalış yüzdesidir. Sıra, Gümüşhane il nüfusunun Türkiye illeri arasındaki sıralamasıdır. Oran, Gümüşhane il nüfusunun, Türkiye nüfusuna oranıdır.

Kaynakça

Gümüşhane Valiliği